احمد شهید: گزارش را شش هفته پیش به ایران فرستاده بودم
گزارشگر ویژه سازمان ملل برای وضعیت حقوق بشر ایران می گوید که گزارش خود را شش هفته پیش برای مقامات ایرانی فرستاده بود تا نظر خود را در مورد آن بگویند، اما پاسخی نگرفته بود.
انتشار گزارش احمد شهید، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل متحد برای ایران واکنشهای مختلفی را در ایران به همراه داشت. او در نخستین گفت و گوی اختصاصی خود پس از ارائه این گزارش به سازمان ملل، به بی بی سی فارسی در مورد گزارش و واکنش مقامات ایرانی به آن توضیح داد.
نسخه کامل این گفت و گوی تلویزیونی در برنامه صفحه دو تلویزیون فارسی بی‌بی‌سی پخش شد.
آقای شهید! سپاسگذارم از وقتی که در اختیار ما گذاشتید. در عرض ۲۴ ساعت گذشته رییس قوه قضاییه ایران گفته است که گزارش شما غیر مستند و ناصحیح است، همچنین بعضی از رسانه های دولتی هم در هفته های گذشته استدلال کرده اند که شما که در ایران نبودید چگونه در مورد وضعیت حقوق بشر در آن کشور گزارش تهیه کردید... پاسختان به این استدلال ها چیست و آیا به منابعی که در این گزارش از آنها نقل قول کرده اید، اطمینان دارید؟
من با دقت بسیار تمامی اطلاعاتی که به دستم رسیده را بررسی کردم، تا شک و تردیدی در محتوای گزارش ایجاد نشود. در عین حال با استفاده از منابع مختلف نسبت به صحت آنچه منتشر شده اطمینان دارم. به همین دلیل هم برخی از مطالبی که به درستی آن اطمینان نداشتم در گزارش نهایی منتشر نکرده‌ام. این گزارش نخستین قدم برای گفت و گو با مقامات ایرانی در خصوص پرونده‌های مطرح شده است. اما از صحبت‌های مقامات ایرانی تعجب کردم. این اظهار نظرها با تاخیر و زمانی عنوان می‌شود که گزارش عمومی منتشر شده است. این در حالی است که من شش هفته پیش یک نسخه از این گزارش را برای مقامات ایرانی فرستادم تا اگر انتقاد یا نظری دارند پیش از انتشار عمومی در مورد آن صحبت شود. اما هیچ حرفی زده نشد. من حتی با نمایندگان چندین نهاد غیر دولتی که مورد تائید دولت ایران هستند و از تهران فرستاده شده بودند نیز دیدار کردم و آنها هم گزارش را دیدند، اما آنها نیز هیچ گونه ایرادی به واقعی بودن اطلاعات این گزارش وارد ندانستند. تنها انتقادشان آنها این بود که در امور داخلی ایران دخالت می‌کنم و قوانین شریعت اسلامی را نادیده می‌گیرم.
در نتیجه هیچ شکی در صحت این گزارش و واقعیت این مسئله وجود ندارد که حقوق زندانیان نقض می‌شود و زا حداقل حمایت‌های قانونی در دستگاه قضایی محرومند. همچنین آزادی بیان و اجتماعات در ایران به کلی نقض می‌شود. اگر دولت ایران مدعی این مسئله است که هیچ یک از این گزارش‌ها درست نیست، پس بدون کمترین تعللی باید من را به ایران دعوت کند تا نادرست بودن این ادعاها به من ثابت شود.
غیر از این واکنشهای رسمی، آیا پس از انتشار گزارشتان در طول هفته گذشته مقامات دولتی ایران با شما تماسی گرفته اند؟ هیچ گفتگویی برقرار شده است؟
"پس از انتشار گزارش برای نخستین بار با سفیر ایران در سازمان ملل ملاقات داشتم؛ نماینده ایران نگران بود که ماموریت من سیاسی است درحالیکه من آن را یک فرصت ویژه برای ایران و وضعیت حقوق بشر آن عنوان کردم"
احمد شهید
پس از انتشار این گزارش برای نخستین بار در روز سه شنبه با سفیر ایران در سازمان ملل ملاقات داشتم و این تنها ملاقات من پیش و پس از انتشار این گزارش بود. در این دیدار بسیار رسمی در مورد دیدگاه متفاوتی که در مورد مامویت من داشتیم صحبت کردیم. نماینده ایران نگران بود که ماموریت من سیاسی است درحالیکه من آن را یک فرصت ویژه برای ایران و وضعیت حقوق بشر آن عنوان کردم. البته هر دو طرف همفکر بودیم که این گزارش باید بی طرفانه باشد. اما در مورد محتوای گزارش صحبتی نشد. با این وجود من از این دیدار به عنوان نشانه‌ای از تمایل به گفت و گو در میان مقامات جمهوری اسلامی استقبال کردم.
شما می گویید با سفیر ایران در سازمان ملل در مورد محتوای این گزارش صحبت نکردید. آیا در مورد اینکه احتمال دارد مقامات جمهوری اسلامی اجازه ورود شما را به ایران بدهند و شما بتوانید سفر بکنید، صحبتی شد؟ آیا امیدوارید که بتوانید در نهایت به ایران بروید؟
در مجموع که به مواضع دولت ایران از زمان انتخاب من به عنوان نماینده حقوق بشر نگاه کنید به نظر می‌آید انعطاف پذیری آنها مقداری بیشتر شده است. من هنوز از اینکه به ایران سفر کنم ناامید نشده‌ام، ممکن است در پائیز امسال رخ ندهد، اما شاید در تاریخی نه چندان دور عملی شود.
همانطور که در جلسه ارائه گزارشتان به سازمان ملل دیدیم، معاون سفیر ایران استدلال می کرد که اساسا انتخاب شما به عنوان گزارشگر ویژه یک حرکت سیاسی است. قبلا هم در صحبت های مقامات ایران دیده ایم که انتقاد می کنند که مثلا چرا مثلا اسراییل یا بحرین، با توجه وقایع اخیر در آن کشور، گزارشگر ویژه ندارند. پاسخ شما به این انتقادات چیست؟
این حرف نادرست است. گزارشگر ویژه برای مناطق تحت اشغال فلسطین انتخاب شده تا در مورد نحوه رفتار اسرائیل با فلسطینیان گزارش تهیه کند، در مورد وقایع بحرین نیز که به تازگی روی داده مدتی زمان لازم است تا گزارشگر ویژه برای بررسی آن وارد عمل شود. اما پرونده ایران سالها است که در جریان است. اگر ایران به واقع معتقد است که انتخاب من به عنوان گزارشگر ویژه یک انتخاب سیاسی است، به راحتی می‌تواند با همکاری با سازمان ملل و نشان دادن تعهدش به رعایت حقوق بشر همه نگرانی‌ها را رفع کند. به طور مثال با بازکردن در زندانهایش برای بازرسان ثابت کند که شکنجه‌ای در زندانهایش انجام نمی‌شود.
شما در گزارشتان از شکنجه زندانیان صحبت کردید. برای مثال از آقای عبدالله مومنی نام بردید؛ همچنین از محکومیت های طولانی مدت برای خانم ستوده و آقای پناهی و چند نفر دیگر اسم بردید. آیا این برخوردها محدود به افرادی می شود که در گزارشتان منتشر شده یا اینها نمادی هستند برای خشونت های گسترده تری که علیه مخالفان و فعالان سیاسی در ایران در جریان است؟
"من نسبت به وضعیت سلامت آیت الله کاظمینی بروجردی هشدار دادم و نگران بی‌خبری از رهبران جنبش سبز، یعنی آقای موسوی و آقای کروبی هستم. همچنین جوانان و کسانی که در آستانه اعدام هستند، معلوم نیست آیا حقوقشون رعایت شده یا خیر، این مسئله موجب نگرانی شدید من است"
احمد شهید
بله این فقط یک نماد و سمبل است که نشان دهنده استفاده گسترده از روشهای خشونت آمیز و آزار و اذیت در زندان ها است، البته ایران تنها کشوری نیست که در آن شکنجه اتفاق می افتد، ولی آمارها و نبود هیچ گونه نظارت بر زندان ها بسیار نگران کننده است. من شخصا با بسیاری از این قربانیان دیدار کرده ام و شکی در مورد آنچه بر آنها گذشته ندارم. تعدادی از این افراد اخیرا در زندان بودند و پس از آزادی از ایران خارج شدند. در نتیجه شکنجه و عدم رعایت حقوق زندانیان و عدم رسیدگی به نیازهای درمانی زندانیان که حتی به مرگ زندانیان منجر شده و کلا شرایط زندان ها از اصلی ترین نگرانی های من است.
شما در گزارشتان از ۵۸ مورد به عنوان نمونه های نقض حقوق بشر در ایران اسم برده اید. کدام یک از این موارد اولویت بیشتر و نیاز به توجه فوری دارد؟
من نسبت به وضعیت سلامت آیت الله کاظمینی بروجردی هشدار دادم و همچنین نگران بی خبری از رهبران جنبش سبز آقای موسوی و آقای کروبی هستم. البته باز هم می گویم این ها نمادهایی از شرایطی هستند که بسیاری دیگر هم به آن دچار اند. همچنین جوانان و کسانی که در آستانه اعدام هستند، معلوم نیست آیا حقوقشون رعایت شده یا خیر، این مسئله موجب نگرانی شدید من است. به نظر من توقف اعدام ها یکی از راه هایی است که می تواند وضعیت را قدری بهبود ببخشد.
بسیاری از کسانی که در سالهای گذشته در ایران زندانی بوده اند یا خانواده کسانی که جانشان را از دست داده اند، خیلی خوشبین نیستند که دولت ایران با شما همکاری کند. اگر پیش بینی آنها درست از آب در بیاید و مقامات جمهوری اسلامی شما را به ایران راه ندهند و با شما همکاری نکنند، این وضعیت چه پیامدهایی می تواند برای جمهوری اسلامی در سازمان ملل داشته باشد؟
من نمی خواهم از همین الان و به سرعت به سراغ بدترین حالت ممکن بروم. واقعیت این است که دولت ایران نسبت به وجهه خود در جهان حساس است. ایران حتی سعی می کند در مجامع بین المللی نقش بازی کند، برای مثال سال گذشته ایران داوطلب عضویت در شورای حقوق بشر سازمان ملل بود. پس ایران با کره شمالی فرق می کند و در نتیجه من امیدوارم که همین پیشینه و توجه آنها به بهبود تصویرشان در جهان کمک کند که ما یک گفتگوی سازنده داشته باشیم.
شما در گزارشتان در مورد محدودیت دسترسی به رسانه ها در ایران صحبت چندانی نکردید. برای مثال وب سایت بی بی سی فارسی سالهاست که در ایران فیلتر شده و برنامه های تلویزیون بی بی سی فارسی هم به خاطر پارازیت هایی که فرستاده می شود دچار اختلال می شود. تا چه حد پرداختن به این مسله را بخشی از شرح وظایفتان می دانید؟
"من اطلاع دارم که تلاش ها مقامات برای بستن تمامی مجاری خبری مستقل از دولت در ایران شدت گرفته است، در گزارش بعدی حتما به این موضوع خواهم پرداخت"
احمد شهید
قطعا این بخشی از وظایف من است و نگران این شرایط هستم. ما می دانیم که هنوز هم اطلاعات و اخبار مستقل در ایران تا حدودی منتشر می شود و بسیاری از آنچه در داخل می گذرد هم به خارج از کشور درز می کند. ولی من اطلاع دارم که تلاش ها مقامات برای بستن تمامی مجاری خبری مستقل از دولت در ایران شدت گرفته است... و من حتما در گزارش بعدی به این موضوع خواهم پرداخت.
تعداد زیادی نامه از درون ایران به شما نوشته شده که چند نمونه اش حتی از پشت دیوارهای زندان بوده است. آقای شهید! این افراد به عنوان آخرین پناه به شما نگاه می کنند. آیا امیدی برای اینکه وضعیت آنها روزی بهبود پیدا کند هست؟
بله هست. ما نباید ناامید بشویم. البته تحول سریعی اتفاق نخواهد افتاد؛ ولی به اعتقاد من از همین الان هم شاهد نوعی کنش و واکنش از سوی مقامات ایران هستیم که می تواند آغاز یک روند باشد و به گفتگوی موثر تر منجر شود. از ایران پیام‌های متناقضی دریافت می‌کنیم اما من به دلیل اینکه اجازه ورود به ایران ندارم و یا به گزارشم پاسخ شایسته‌ای داده نشده، جا نخواهم زد و به کار خود ادامه می‌دهم. با وجود تمام محدودیت‌ها، معتقدم که می‌توان قدم‌های مثبتی برداشت. من کاملا متوجه هستم که نا امیدی و فشار افزایش یافته ولی تا زمانی که شورای حقوق بشر و جامعه بین المللی به وضعیت ایران توجه نشان بدهد، امید به بهبود شرایط وجود خواهد داشت.
بی شک شما پیش از اینکه این مسئولیت را بپذیرید تصویری از وضعیت حقوق بشر در ایران داشتید. تا چه حد تجربه چند ماه گذشته این تصویر را متحول کرده است؟ آیا وضع حقوق بشر ایران بهتر از انتظارتان بود یا بدتر؟
بهمن کلباسی
بی بی سی، نیویورک
من باید با دید کاملا حرفه ای به مسئولیتم عمل کنم. ولی با این وجود وقتی با شاهدان و
No comments:
Post a Comment